Су саклау проектлары өчен дренаж челтәре
Кыскача тасвирлама:
- Су саклау проектларындагы дренаж челтәре - дамбалар, сусаклагычлар һәм дамбалар кебек су саклау корылмаларындагы су объектларын агызу өчен кулланыла торган система. Аның төп функциясе - дамба корпусы һәм дамбалар эчендәге сыгылу суын нәтиҗәле агызу, җир асты сулары дәрәҗәсен төшерү һәм мәсамә сулары басымын киметү, шулай итеп су саклау проекты корылмаларының тотрыклылыгын һәм куркынычсызлыгын тәэмин итү. Мәсәлән, дамба проектында, әгәр дамба корпусы эчендәге сыгылу суын вакытында агызу мөмкин булмаса, дамба корпусы туендырылган хәлдә булачак, нәтиҗәдә дамба материалының кисү ныклыгы кими һәм дамба җир кибүе кебек куркынычсызлык куркынычлары арта.
- Дренаж принцибы
-
- Су саклау проектларында дренаж челтәре, нигездә, гравитация дренажы принцибын куллана. Дамба корпусы яки дамба эчендә, су дәрәҗәсе аермасы булу сәбәпле, су гравитация тәэсирендә биек урыннан (мәсәлән, дамба корпусы эчендәге сеңү зонасыннан) түбән урынга (мәсәлән, дренаж тишекләре, дренаж галереяләре) агып төшәчәк. Су дренаж тишекләренә яки дренаж галереяләренә кергәч, ул дамба корпусы читендәге куркынычсыз урынга, мәсәлән, сусаклагычның елга каналына яки махсус дренаж күленә, торбаүткәргеч системасы яки канал аша агызыла. Шул ук вакытта, фильтр катламының булуы туфрак структурасының дренаж процессында тотрыклы булып калуына мөмкинлек бирә, дренаж аркасында дамба корпусы яки дамба эчендә туфрак югалуын булдырмый.
- Төрле су саклау проектларында куллану
- Дамба проектлары:
- Бетон дамбада, дренаж тишекләре һәм дренаж галереяләре урнаштырудан тыш, дамба нигезенә күтәрү басымын киметү өчен дамба корпусы һәм нигез арасындагы контакт зонасында дренаж корылмалары да урнаштырылачак. Күтәрү басымы - дамба төбендәге өскә таба су басымы. Әгәр контрольдә тотылмаса, ул дамба төбендәге нәтиҗәле кысу көчәнешен киметәчәк һәм дамбаның тотрыклылыгына тәэсир итәчәк. Дамба нигезеннән сыгылу суын дренаж челтәре аша агызып, күтәрү басымын нәтиҗәле рәвештә киметергә мөмкин. Туфрак-таш дамба проектында дренаж челтәренең схемасы катлаулырак һәм дамба корпусы материалының үткәрүчәнлеге һәм дамба корпусының авышлыгы кебек факторларны исәпкә алырга кирәк. Гадәттә, дамба корпусы эчендә вертикаль дренаж корпуслары һәм горизонталь дренаж корпуслары урнаштырылачак, мәсәлән, геотекстильләргә төрелгән дренаж комы колонналары.
- Дамба проектлары:
- Дамбалар, нигездә, су басуны контрольдә тоту өчен кулланыла, һәм аларның дренаж челтәрләренең төп максаты - дамба корпусыннан һәм нигездән агып төшкән суны агызу. Дренаж торбалары дамба корпусы эченә урнаштырылачак, ә нигез өлешендә киселгән стеналар һәм дренажны коткару коелары урнаштырылачак. Киселгән стена елга суы кебек тышкы сулыкларның нигезгә үтеп керүенә комачаулый ала, ә дренажны коткару коелары нигез эчендәге агып төшкән суны агыза ала, нигезнең җир асты сулары дәрәҗәсен төшерә һәм нигездә торбалар кебек мөмкин булган бәла-казаларны булдырмый кала ала.
- Бронлау проектлары:
- Сусаклагычның дренаж челтәре дамбаның гына түгел, ә тирә-юньдәге тауларның да дренажын исәпкә алырга тиеш. Сусаклагыч тирәсендәге авышлыкларда яңгыр суы кебек өслек агымнарын тотып калу һәм аны сусаклагычтан тыш дренаж каналларына юнәлтү өчен чокырлар куелачак, яңгыр суының авышлыкларны юып, сусаклагыч дамбасы нигезенә үтеп керүенә юл куймаячак. Шул ук вакытта, сусаклагыч дамбасының дренаж корылмалары дамбаның куркынычсызлыгын тәэмин итү өчен дамба корпусыннан агып төшкән суны вакытында агызып җибәрүне тәэмин итәргә тиеш.
- Дамба проектлары:
| Параметр элементлары | Берәмлек | Мисал кыйммәтләр | Тасвирлама |
|---|---|---|---|
| Дренаж тишекләренең диаметры | мм (миллиметр) | 50, 75, 100 һ.б. | Дренаж тишекләренең эчке диаметр зурлыгы, ул дренаж агымына һәм төрле зурлыктагы кисәкчәләрнең фильтрациясенә тәэсир итә. |
| Дренаж тишекләре аралыгы | м (метр) | 2, 3, 5 һ.б. | Күрше дренаж тишекләре арасындагы горизонталь яки вертикаль ара, ул инженерлык корылмасы һәм дренаж таләпләренә туры китереп билгеләнә. |
| Дренаж галереяләренең киңлеге | м (метр) | 1.5, 2, 3 һ.б. | Дренаж галереясенең кисемтәсенең киңлеге, ул персонал керү, җиһазларны урнаштыру һәм шома дренаж таләпләренә туры килергә тиеш. |
| Дренаж галереяләренең биеклеге | м (метр) | 2, 2.5, 3 һ.б. | Дренаж галереясенең кисемтәсенең биеклек үлчәме. Киңлеге белән бергә, ул аның су агымы сыйдырышлыгын һәм башка үзенчәлекләрен билгели. |
| Фильтр катламнарының кисәкчәләр зурлыгы | мм (миллиметр) | Вак ком: 0,1 - 0,25 Уртача ком: 0,25 - 0,5 Вак таш: 5 - 10 һ.б. (төрле катламнар өчен мисаллар) | Фильтр катламының һәр катламындагы материалларның кисәкчәләр зурлыгы диапазоны, бу аның суны агызып җибәрүен тәэмин итә, шул ук вакытта туфрак кисәкчәләре югалуын булдырмый. |
| Дренаж торбалары материалы | - | ПВХ, корыч торба, чуен торба һ.б. | Дренаж торбалары өчен кулланылган материаллар. Төрле материалларның ныклыгы, коррозиягә чыдамлыгы, бәясе һ.б. буенча аермалары бар. |
| Дренаж агымы тизлеге | м³/сәг (сәгатькә куб метр) | 10, 20, 50 һ.б. | Дренаж челтәре аша вакыт берәмлегенә чыгарылган су күләме, дренаж сыйдырышлыгын чагылдыра. |
| Максималь дренаж басымы | кПа (килопаскаль) | 100, 200, 500 һ.б. | Дренаж челтәренең түзә алырлык максималь басымы, ул аның гадәти һәм экстремаль эш шартларында тотрыклы эшләвен тәэмин итә. |
| Дренаж авышлыгы | % (процент) яки Дәрәҗә | 1%, 2% яки 1°, 2° һ.б. | Суның шома агып чыгуын тәэмин итү өчен гравитация көчен кулланып, дренаж торбаларының, галереяләрнең һ.б. авышлык дәрәҗәсе. |









